Różnica pomiędzy przyjęciem spadku wprost a przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza
W przypadku przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza spadkobierca ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe tylko do wartości ustalonego w wykazie inwentarza, albo spisie inwentarza stanu czynnego spadku. Jest to zatem odpowiedzialność ograniczona do wysokości aktywów wchodzących w skład spadku. Spadek otwiera się z momentem śmierci zmarłego. Od tego momentu wierzyciele osoby zmarłej mogą dochodzić od spadkobierców spłaty długów zaciągniętych przez Spadkodawcę. Aby uniknąć odpowiedzialności za długi spadkowe lub ją ograniczyć do wysokości aktywów znajdujących się w spadku należy spadek odrzucić lub dokonać spisu ewentualnie wykazu inwentarza. Jeśli długi spadkowe znacznie przewyższają stan aktywów spadkowych najlepiej jest spadek odrzucić. Odrzucenia spadku dokonuje się poprzez złożenie oświadczenia prze notariuszem lub w sądzie. Zarówno Sąd jak i notariusz sporządzają protokół dokumentujący odrzucenie spadku. Odrzucenie spadku jest możliwe w terminie 6 miesięcy od daty otwarcia spadku. Jednakże jeśli o dacie otwarcia spadku czyli o dacie śmierci spadkobiercy dowiedzieliśmy my się później to jest po upływie pół roku to termin 6 miesięcy biegnie od daty w której dowiedzieliśmy się, że jesteśmy spadkobiercami danej osoby.
Jeśli jednak jesteśmy po terminie i nie możemy złożyć skutecznego oświadczenia od odrzuceniu spadku, możemy bronić się przed pełna odpowiedzialnością za długi znajdujące się w spadku poprzez sporządzenie wykazu lub spisu inwentarza. Wykaz inwentarza jest sporządzany przez Sąd lub przed notariuszem. Do wykazu inwentarza należy podać wszelkie składniki majątkowe wchodzące w skład spadku oraz długi spadkowe.
jeśli spadkobierca celowo pominął w wykazie inwentarza przedmioty należące do spadku lub przedmioty zapisów windykacyjnych albo celowo uwzględnił w wykazie inwentarza lub podał do spisu inwentarza nieistniejące długi nie uniknie odpowiedzialności.
Spadkobierca może wedle swego wyboru:
- złożyć wniosek o sporządzenie spisu inwentarza do Sądu lub do Komornika, Spisu inwentarza dokonuje Komornik jednak to Sąd Wydaje Postanowienie w którym zarządza dokonanie spisu inwentarza
- złożyć wykaz inwentarza przez sądem lub przed notariuszem – przy czym złożenie wykazu inwentarza jest możliwe jedynie w odniesieniu do spadkodawców zmarłych począwszy od dnia 18.10.2015 r. – jak chodzi o osoby zmarłe przed tą datą, możliwe jest jedynie sporządzanie spisu inwentarza.
Jeśli został sporządzony zarówno spis inwentarza jak i wykaz inwentarza, w przypadku rozbieżności większe znaczenie ma spis inwentarza. Od chwili sporządzenia spisu inwentarza, spadkobiercy, zapisobiercy windykacyjni i wykonawcy testamentu spłacają długi spadkowe zgodnie ze spisem inwentarza, a nie wykazem inwentarza.
Spis inwentarza ma charakter dokumentu urzędowego – sporządzany jest przez komornika na podstawie postanowienia sądu o sporządzeniu spisu inwentarza, na wniosek tego, kto uprawdopodobni, że jest spadkobiercą, uprawnionym do zachowku lub zapisobiercą, albo wykonawcy testamentu lub wierzyciela mającego pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy.
W spisie inwentarza komornik zamieszcza przedmioty należące do spadku i przedmioty zapisów windykacyjnych, z zaznaczeniem wartości każdego z tych przedmiotów oraz długi spadkowe ze wskazaniem wysokości każdego z nich. Wartość przedmiotów należących do spadku i przedmiotów zapisów windykacyjnych komornik ustala według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a wysokość długów spadkowych – według stanu z chwili otwarcia spadku.
Wykaz inwentarza jest dokumentem prywatnym, sporządzanym przez spadkobiercę (na urzędowym formularzu), który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza (może go również sporządzić zapisobierca windykacyjny lub wykonawca testamentu), który to wykaz składa się w sądzie albo przed notariuszem (notariusz sporządza z tej czynności protokół i przesyła go do sądu spadku). Formularz wykazu inwentarza jest dostępny m.in. na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości.
Wykaz inwentarza może zostać złożony wspólnie przez więcej niż jednego spadkobiercę (zapisobiercę windykacyjnego lub wykonawcę testamentu). Wykaz inwentarza zawsze przechowuje sąd spadku i jest to sąd właściwy do ustalenia, czy, przez kogo i jakiej treści wykazy inwentarza zostały sporządzone. Fakt złożenia każdego wykazu inwentarza jest powszechnie jawny – sąd spadku niezwłocznie zarządza ogłoszenie o złożeniu wykazu inwentarza – ogłoszenie zamieszcza się na stronie internetowej oraz na tablicy ogłoszeń sądu spadku.
W wykazie inwentarza z należytą starannością ujawnia się przedmioty należące do spadku oraz przedmioty zapisów windykacyjnych, z podaniem ich wartości według stanu i cen z chwili otwarcia spadku, a także długi spadkowe i ich wysokość według stanu z chwili otwarcia spadku. W razie ujawnienia po złożeniu wykazu inwentarza przedmiotów należących do spadku, przedmiotów zapisów windykacyjnych lub długów spadkowych pominiętych w wykazie inwentarza składający wykaz uzupełnia go.
Spadkobiercy powinni przed sporządzeniem wykazu inwentarza w celu ustalenia stanu spadku zwrócić się do właściwych urzędów (gminy, skarbowego, ZUS-u) z zapytaniem o ewentualne zaległości zmarłego Spadkodawcy. Powinni zwrócić się także do dostawców mediów, administratora mieszkania – czy były zaległości w opłatach, do banków – w których spadkodawca miał rachunki bankowe bądź zaciągał w nich kredyty, pożyczki itd. Jeśli jest taka możliwość, należy przejrzeć wszelkie dokumenty pozostawione przez spadkodawcę w poszukiwaniu danych ewentualnych wierzycieli i zwrócić się do nich o podanie stanu zadłużenia. Można także przeszukać rejestry osób zadłużonych prowadzone przez Biura Informacji Gospodarczej oraz dokonać zapytania w systemie Biura Informacji Kredytowej.
Jeśli w spadku są zarówno aktywa jak i pasywa czyli długi spadkowe, spadkobiercy spłacają długi zgodnie ze spisem lub wykazem.
